Museo Xeolóxico de Quiroga
Museo Xeolóxico de Quiroga
Museo Xeolóxico de Quiroga
Museo Xeolóxico de Quiroga
Barranquismo
No territorio do Xeoparque Mundial UNESCO “Montañas do Courel” existen cinco sectores para a práctica do barranquismo, denominados Seceda, Folgoso do Courel, Campodola, Soldón e A Seara-Ferramulín. Cada un deles coas súas peculiaridades, pero todos son froito da relación entre a auga e a xeoloxía dos solos que atravesan.
Publicouse unha guía actualizada dos canóns e barrancos das montañas do Courel UNESCO Global Geopark en castelán "Guía de barrancos y Cañones. Montañas do Courel" con versión en inglés.
Podes acceder a unha copia en pdf na pestana Documentos
Normativa ambiental e barranquismo
Como consecuencia do seu gran valor natural, os montes do Courel foron declarados Zona de Especial Conservación (ZEC) na Rede Natura 2000, creada pola Directiva 92/43/CEE do Consello, do 21 de maio de 1992, relativa á conservación do hábitats naturais e fauna e flora silvestres e a Lei 42/2007, do 13 de decembro, do patrimonio natural e da biodiversidade, e a Rede Galega de Espazos Protexidos, creada pola Lei 9/2001, do 21 de agosto, de conservación da natureza.
De conformidade co establecido neste regulamento, todas as persoas son responsables do respecto e conservación dos espazos naturais e as Administracións Públicas, no ámbito das súas respectivas competencias, deberán velar pola protección destes espazos e pola súa xestión responsable. Para estes efectos prevese a publicación de instrumentos de ordenación, ordenación e xestión dos recursos naturais presentes nos ditos espazos protexidos.
No caso da ZEC, que comprende os montes do Courel, o devandito instrumento de ordenación, ordenación e xestión atópase no Decreto 37/2014, do 27 de marzo, polo que se declaran espazos de especial conservación de importancia comunitaria en Galicia e no Plan Director de apróbase a Rede Natura 2000 de Galicia.
O devandito Plan Director especifica o conxunto de medidas necesarias para garantir o mantemento ou, no seu caso, o restablecemento dun estado favorable de conservación dos espazos da Comunidade Autónoma de Galicia incluídos na Rede Natura 2000, así como para evitar a produción de alteracións ou deterioración apreciable en relación cos obxectivos de conservación establecidos.
Para a planificación das actividades neste ámbito, cómpre ter en conta que o Plan Director da Rede Natura 2000 de Galicia establece que algunhas actividades están suxeitas a autorización do organismo autonómico competente en materia de conservación da natureza, que, ao data de publicación desta guía, é a Consellería de Medio Ambiente e Conservación do Territorio. O barranquismo figura entre as actividades autorizadas recollidas no citado Plan Director, concretamente no apartado 3.f).3º.v) do seu artigo 61. Para os efectos da protección da riqueza natural destes espazos, o órgano competente poderá fixar condicións específicas para a realización da actividade, ou mesmo prohibila cando a súa práctica puidese afectar sensiblemente o estado de conservación dos hábitats de interese comunitario ou dos hábitats de especies de interese para a conservación que se atopen nos montes do Courel.
Ten en conta que as leis e normas de uso están cambiando, polo que debes buscar información actualizada no momento de realizar a túa actividade. Mesmo a/s consellería/s e diferentes direccións xerais encargadas de velar pola protección do medio ambiente están asumindo ou renunciando a competencias co paso do tempo.
Coidemos o medio ambiente
Independentemente da normativa aplicable, é evidente que calquera alteración do medio pode influír tanto nos animais e vexetais que alí habitan, como no resto de elementos que conforman un ecosistema e a súa biodiversidade. Como practicantes dunha actividade en ambientes e lugares sensibles, hai unha serie de accións que debemos ter en conta para axudar a manter o seu valor:
Non deixaremos ningún tipo de desperdicio.
Non prexudicaremos a flora nin outros elementos naturais do medio, nin recolléndoos, nin trasladando ou desprazando.
Coidaremos onde pisemos en todo momento.
Cando viaxemos fóra do curso de auga, procuraremos manternos en camiños e pistas, pisando o menos posible fóra deles. Non abandonaremos as rutas permitidas ou marcadas.
Evitaremos ser ruidosos e falaremos tranquilamente para non molestar á fauna nin aos demais usuarios do espazo.
Hai que respectar os dereitos dos propietarios das fincas, deixando portas e valos tal e como as atopamos.
Estas normas xerais non son exhaustivas e só pretenden servir de guía nas nosas accións.
Sector Seceda
A medio quilómetro de Seceda, no noroeste da Serra do Courel, atópase o barranco das Forgas do Fial . É un barranco incrustado en cuarcita, caliza e lousa do Ordovícico, Silúrico e Devónico. Ao longo deste barranco pódense observar tobas formadas pola precipitación de calcita nas paredes rochosas, algunhas delas vermellas pola presenza de ferro e outros metais. O barranco das Forgas do Fial ten 1,1 km de lonxitude e 120 m de desnivel, ten un marcado carácter acuático en contraste coa verticalidade e escaseza de auga doutros barrancos da zona. Consta dunha primeira parte dominada por proxeccións, tobogáns e unhas pequenas fervenzas preparadas para descender cunha corda (rappels) de dificultade técnica baixa. A segunda parte implica unha maior dificultade técnica xa que consta de rappels de entre 5 e 15 m.
Neste mesmo sector atópase o Rego Veiga Darca , cunha lonxitude de 1,3 km e un desnivel de 260 m. As rochas nas que se encaixa este barranco son semellantes ás do barranco das Forgas do Fial, aínda que no Rego Veiga Darca afloran as poucas calizas devónicas da serra do Courel.
Sector Folgoso do Courel
O sector de Folgoso do Courel sitúase na conca do río Lor e é o máis coñecido pola gran variedade de barrancos e a presenza dun dos barrancos máis escarpados de Galicia. Neste sector afloran cuarcitas, lousas e xistos silúricos e ordovícicos. As cabeceiras dos barrancos fórmanse en niveis case verticais de cuarcita, máis resistentes á erosión que as lousas e xistos que afloran no fondo das fervenzas, xeralmente socavadas. Este sector comprende o principal barranco de Carballido e os canóns afluentes da súa marxe esquerda que, de leste a oeste, son: Coiteladas , Fieiteiras . e Rego do Val .
O barranco de Carballido divídese á súa vez nun tramo superior e intermedio, separados polo barranco de Coiteladas como afluente. Todo o barranco de Carballido, xunto cos seus afluentes, está labrado en cuarcita silúrica, lousa e xisto. O barranco de Carballido Superior consta dunha sucesión de rápeles de ata 22 m de altura e remata cun rápel de 15 m que remata no barranco de Carballido Medio. O barranco de Carballido Medio é moi diferente ao superior xa que inclúe numerosos saíntes, tobogáns e pequenos rápeles. O seu único acceso é polos barrancos de Carballido Superior ou Coiteladas.
O barranco de Coiteladas está formado por continuas subidas e rappels de ata 23 m de lonxitude.
O Barranco das Fieiteiras ten unha canle permanente de augas frías con rápeles e subidas breves pero intensos. Despois dun tramo estreito, hai unha serie de rápeles de entre 7 e 12 m de lonxitude.
Por último, o Rego do Val é un dos barrancos máis continuos e verticais desta zona, formado por xistos de lousa e cuarcitas relativamente pouco resistentes que orixinan rebordes escarpadas. Con alto caudal pódese considerar que a súa dificultade técnica é elevada debido aos seus 19 rápeles de ata 30 m de altura.
A 8 km de Folgoso do Courel, atópase o barranco de Eiriz (Carrozo da Freita) cunha lonxitude de 900 m e un desnivel de 140 m. Trátase dun barranco curto e sinxelo formado sobre lousas silúricas que pode chegar a ser moi esvaradío.
Ao sur de Folgoso do Courel e nas inmediacións de Vidallón, o Carrozo do Inferno foi preparado para o barranquismo en 2017. Trátase dun barranco de 550 m de lonxitude cun desnivel de 135 m con seis rappels de entre 8 e 15 m de altura. É o único barranco deste sector que atravesa rochas tanto do Ordovícico como do Silúrico.
Sector A Serara-Ferromulín
O sector sitúase no extremo nordeste do territorio e consta de dous barrancos.
O barranco do río Selmo cun trazado de 2,5 km, desenvólvese en cuarcitas, lousas e xistos do Silúrico e do Ordovícico. Un afluente deste río é o Rego Aceval ou Buzgalegos, que forma un barranco de menos dun quilómetro de lonxitude e cun desnivel de 70 m. Este barranco está formado por catro rápeles de entre 9 e 19 m de altura que percorren un leito de lousa silúrica.
Sector Soldón
Afastado do resto dos sectores, atópase el de Soldón, no sueste do territorio que comprende os barrancos de Faiis e Vilarmel.
O barranco de Faiis , afluente do río Soldón, desenvólvese en lousas e xistos ordovícicos e silúricos. Está formado por unha sucesión de fervenzas de ata 40 m de altura, algunhas delas moi encaixadas.
O barranco de Vilarmel desenvólvese en lousa, cuarcita e xisto do Ordovícico. Ten unha lonxitude de 900 m e a súa pendente alcanza os 80 m.
Sector Campodola
O sector de Campodola está situado no coñecido pregamento xeolóxico de Campodola-Leixazós, no centro da Serra do Courel. Esta impoñente estrutura pódese ver ao longo da ruta homologada PR-192, onde se instala un miradoiro e un panel explicativo. Neste sector , o río Ferreiriño, afluente do río Quiroga, e o seu afluente na marxe dereita, o Regueiro Seco, ofrecen unha longa e intensa actividade de barranquismo. Está formado por meandros incrustados en cuarcita e lousa do Ordovícico cuxa primeira parte está formada por catro fervenzas con caudal abundante despois das épocas de chuvia. A segunda parte está formada por unha sucesión de rápidos e pequenas fervenzas, o que representa un estadio máis avanzado de erosión fluvial.
O canón do río Ferreiriño ten unha lonxitude de entre 5,9 e 7,4 km segundo a localidade da que parte e un desnivel duns 360 m. O descenso deste barranco pódese combinar co barranco do Regueiro Seco , aínda que se convertería nunha actividade bastante dura pola cantidade de horas necesarias, xa que este barranco ten unha lonxitude de 710 m e un desnivel de 250 m.